UZMA N GÖZÜYL E
fından haklı olarak " 12 Haziran Ge çici Anayasası " olarak adlandırılmıştır. 12 Haziran geçici anayasasında değişiklik yapan 157 sayılı kanunla kurulan Kurucu Meclis, Milli Birlik Komitesi ile "meclis benzeri " sivil bir kurul olan Temsilciler Meclisinden oluşmuştu. Kurucu Meclisin birleşik toplantı düzeniyle ilgili Kurucu Meclis İç tüzüğü yanında, Kurucu Meclisin kanatlarını oluşturan Milli Birlik Komitesi ile Temsilciler Meclisi'nin ayrı içtüzükleri vardı. 27 Mayıs askeri dönemindeki meclis yerine geçen kurumlar, özellikle parlamento usulleri ve terimleri yönünden geçmiş sivil parlamentoculuk tecrübesini tümüyl e bir yana bırakmamışlardır. Ancak , bu dö nemdeki yasama organlarını, hem kurumsal hem de fonksiyonel yönden gerçek bir parlamentodan ayrı tutmak gerekir. 12 Eylül 1980 askeri müdahalesi de, Milli Güvenlik Konseyi (1 Sayı lı) Bildirisinde, hükümetin ve parlamentonun feshedildiğini duyurmakla işe başlamıştı. 27 Ekim 1980 tarihli ve 2324 sayılı "Anayasa Düze ni Hakkında Kanun" un yürürlüğe girmesiyle, MGK'nı n o tarihe kadar fiilen kullandığı yetkiler, hukuki dayanak bulmuştur. İHTİLÂL HUKUK U Sivil yönetim döneminde , TBM M Birleşik Toplantısı, Cumhu riyet Senatosu ve Millet Meclisi'ne ait olan yetkileri, MG K devralmış tır. "İhtilal hukuku" , bir anda yü rürlüğe girmişti.(7) Dolayısıyla, ya şayan parlamento hukuku, yerini ihtilal hukukuna bırakmış, yaşamayan parlamento hukuku ortaya çıkmıştı. Milli Güvenlik Konseyi, 29 Ha ziran 1981 tarihinde çıkardığı 2485 sayılı Kanunl a kendisinin de içinde yer alacağı bir Kurucu Meclis oluş turulmasını öngörmüştü. Danışma Meclisi ile MG K kendi iç tüzüklerine göre ayrı ayrı çalışmalarını yürütmüş; ancak, hiç birleşik toplantı yapılmamış tır. Görüldüğü gibi, askeri müdaha lelerin ardından hukuki altyapıyı kurma çabası her iki askeri dönemde de benzerlik göstermektedir. 12 Eylül Dönemind e de sivil parlamentoculuk terimlerinden ve usullerinden yararlanılmış olmasına karşın, "gerçek parlamentodan" söz etme k mümkü n değildir. Ayrıca, parlamentoculuk hafızasında çok ö- nemli yer tutan kimi arşiv belge-lerinin askeri müdahal e dönemlerinde yok olduğuna ilişkin iddialar zaman zaman gündeme gelmektedir. (8) Örneğin, 1983 yılından önceki Meclis fotoğraf arşivinin kayıp olduğu yö nünde bilgiler açıklanmıştır. Bu tür abartılı iddialar bir yana bırakılsa bile, askeri idarenin en azından sağlıklıklı yasama arşivlemesi konusund a gereke n özenin gösterilmediği söylenebilir. "Yasa yapmak için önc e bir meclis gerekir" söyleminde n yol a çıkarak TBMM'ni n yetkilerini kullanan MGK, emir-komut a altında çalışan bir yasama ordusu oluşturmuştu. Büyük bir hızla yasaların çıktığı MGK'da , bir generalin "tarihe karşı sorumluluk" diye nitelendirdiği; yasalaşma sürecinin boy aynası sayılabilecek tutanak tutulmasına bile baş langıçta karşı gelinmişti. 12 Eylül Dönemi sona erince askeri personel TBMM'de n ayrılmış ve o döneme ait belgelerin bir bölümü, dizi pusulasına bağlı çuvallar içinde Genelkurmay' a götürülmüştü. Parlamentoculu k hafızamızda , askeri müdahaleler, sadece o dö nemlerdeki cılız meclis benzeri kurumlar nedeniyle değil, sivil idareye geçildikten sonraki parlamenter yapılar üzerindeki etkileri yönünden de değerlendirilmelidir. 27 Mayıs sonrası 1961 Anaya sası, çift meclisli parlamento yapı lanması getirmişken, 12 Eylül sonrası 1982 Anayasası, yeniden tek meclisli sisteme dönmüştür. Askeri müdahal e dönemleri, parlamentoculuk hafızamız yönünden kayıp yıllar olmuştur. Her ihtilal kendi hukukunu uydurmuş, yaşama yan parlamento hukuku, yaşayan parlamento hukukunun ayak bağı olmuştur. Bu tür hafıza kayıpları, yaşayan parlamento hukukumuzda ki istikrarın ve teamüllerin cılız kalmasına neden olmuş; parlamentonun kurumsallaşma sürecinde ciddi tahribatlara yol açmıştır. Kaynakça: (1) Şeref İBA &Rauf BOZKURT (2005), 100 Soruda Parlamento (Türk Parlamento Hukukuna Giriş), Ankara, 2. baskı, s.1-9. (2 Hüsamettin CİNDORUK ile söyleşi, Nokta Dergisi, (Mayıs) 2005, s.21. (3) Ersin KALAYCIOĞLU (1989), Cyclical Breakdown, Redesign and Nascent lnstitutionalisation: the Turkish Grand National Assembly", in Ulrike Liebert and Maurizio Cotta (eds.), Parliament and Democratic Consolidation in Southern Europe: Greece. Italy, Portugal, Spain and Turkey, (London and New York: Pinter Publishers. P.215 (4 1983 sonrası TBMM için, kurumsal olgunlaşma açığının başlıca nedeni olarak, profesyonelleşme ve uzmanlaşma yokluğu gösterilmiştir. Ömer Faruk GENÇKAYA & Şeref İBA & Yasushi HAZAMA (2005), "Parties, Seats and Legislative Outcomes in Turkey, 1994-2004", Turkish Studies. (5) Şeref İBA (2001), Türkiye'de Meclis Başkanlığı ve Başkanlık Divanı, Ankara, 1. Baskı, s.4. (6) Ali ÖZTEKİN (2003), Siyaset Bilimine Giriş, Ankara, Siyasal Kitabevi, 4. baskı, s.400. (7) Askeri müdahalenin gerçekleşmesinin ardından, MGK Üyeleri ile Meclis binasında görev yapacak askeri personelin yerleşme planları konuşulurken dönemin Meclis Genel Sekreteri Kazım Oztürk'ün; "Askerlerin Meclise yerleşmesi hukuki olmaz." Demesi üzerine, bir albayın "Ne hukuku?" diye karşılık verdiği; bu zor soruyu başka bir sivil yöneticinin ise "ihtilal hukuku" diye cevapladığı aktarılmıştır.
Nuri Sefa ERDEM (2005), 12 Eylülün Yasama Organı Haki Meclis, Ankara, Piramit Yayıncılık, s.20.
(8) Necati ÇAVDAR (2005), "12 Eylül, Meclisi Kayıttan Düşmüş!", Kırmızı Çizgi, Sayı.l, Mayıs 2005, s. 11.
///////////////////////////////////////////
https://www.facebook.com/notes/necati-%C3%A7avdar/hafiza-silineceeek-sil/1804275066250636/
HAFIZA SİLİNECEEEK ...SİL!
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder