Osmanlılar geri döndü - bu İsrail için ne anlama geliyor?
"Türkiye'nin Libya'ya seferi, Orta Doğu'daki yeni dünya düzeninin sadece bir sembolü."
Geçen yüzyılda bölgesel dinamikleri izlemek, yanıcı durumu anlamak için hayati önem taşıyor.
-Türkiye'nin libyaya gitmesi ---Türkiye'nin Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden bu yana görülmeyen etkiyi canlandırma girişimini temsil eden çok daha geniş bir mücadelenin parçasıdır
Osmanlılar geri döndü
(fotoğraf kredisi: OMAR SANADIKI / REUTERS)
Kasım ayı sonlarında Türkiye yeni bir hedefe odaklandı.
Libya'da uzun zamandır unutulmuş bir iç savaş sürüyordu. Trablus'taki hükümet, genellikle Ulusal Anlaşma Hükümeti olarak adlandırılan hükümet, güçleri doğu Libya'da bulunan Halife Haftar adında bir adamın liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu'na zemin kaybediyordu.
Türkiye Trablus'a destek veriyor; Mısır Haftar'ı destekliyor. Bu, Türkiye'nin Birinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinden bu yana görülmeyen etkiyi canlandırma girişimini temsil eden çok daha geniş bir mücadelenin parçasıdır. Bir asır önce Avrupalı güçler Osmanlı İmparatorluğu'nun kolayca parçalanabileceğini ve topraklarının elden alınabileceğini düşündüler.
Bir asır önce Avrupalı güçler Osmanlı İmparatorluğu'nun kolayca parçalanabileceğini ve topraklarının elden alınabileceğini düşündüler.
Bugün Türkiye geri döndü, Kuzey Irak, Kuzey Suriye, Libya ve hatta Körfez ve Somali gibi bölgelere taşındı.
100 yıl önce Ocak 1920'de sona eren Paris Barış Konferansı, hala Orta Doğu'nun karşı karşıya olduğu sorunların çoğuna sahne oldu. Şimdi hatırlamak zor, ancak Orta Doğu sınırları ile ilgili olarak aldığımız şeylerin çoğu, bir bakıma keyfi. Kısmen I.Dünya Savaşı'ndan sonra 1920 Sevr Antlaşması ve 1923 Lozan Antlaşması gibi bir dizi antlaşmayla karar verildi.
Neden bir zamanlar İskenderiye olarak adlandırılan Hatay eyaleti, Suriye'deyken Türkiye'de? Türkiye'nin bir zamanlar iddia ettiği gibi Musul neden Türkiye'de değil Irak'ta? Kürtler neden devletten yoksun? Orta Doğu'daki son gerilimler, Lübnan'dan Irak, Libya, Türkiye ve Gazze'ye çözülmemiş soruların hepsi bunun bir parçası.
BİZ, Türkiye'nin Libya'daki son hedeflerine son vereceği yerden başlayalım. Libya, bir zamanlar Türkiye'nin iktidar partisinin kökleri olan Müslüman Kardeşler ile Kardeşliğe karşı çıkan ülkeler arasındaki Müslüman dünyadaki ayrımları yansıtan sessiz bir vekil savaş ortamı oldu.
Türkiye'nin hükümdarı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın giderek küresel hedefleri var. Erdoğan'ın çevresindeki Türk liderlerin, Libya'nın uyguladığı Libya onlar için bir anahtar olabileceğini düşündü. Türkiye zaten Trablus'a insansız hava araçları ve zırhlı araçlar gönderiyordu. Ama gelgiti sarsmamışlardı. Haftar Kasım ayında Trablus'a gidip “teröristler” ve “milisler” ülkesinden kurtulmaya söz verdi. Türkiye, “savaş ağası” Haftar'ın durdurulması gerektiğini söyledi.
Ancak Türkiye, onu durdurmaya yardım ettiği için bir şeyler istedi. Türkiye ile Libya arasında Akdeniz haklarını istiyordu.
Libya'dan Türkiye'ye bir çizgi çizerseniz, Girit gibi Yunan adalarına rastlarsınız. Ancak doğu Libya'dan bir çizgi çizerseniz, Kıbrıs ile Yunan adaları arasında Türkiye'yi Libya'ya dar bir şekilde bağlayan bir geçit var. Türkiye burada cesur bir satranç hamlesi yaptı. Türkiye, Trablus hükümetini güçlendirmek için savaşçı göndermesi karşılığında Kıbrıs'ı Yunanistan'dan deniz yoluyla ayıran ve Türkiye'ye doğal gaz araştırma hakkı veren özel bir ekonomik bölge elde edecek. Ayrıca ENI gibi şirketleri deniz altındaki doğal kaynakları araştırmaya davet etmek için Yunanistan ve Kıbrıs rüyalarını batırıyor.
Türkiye'nin oynadığı oyunun arkasında kas var. Ankara, donanmasını bayrak ve gücünü gösteren Kıbrıs çevresinde tatbikatlar yapmak üzere gönderiyor. Türkiye'nin yeni deniz tabanlı füzeleri var. Yeni sondaj gemileri satın alıyor. Kıbrıs, 2003'te Mısır, 2007'de Lübnan ve 2010'da İsrail ile anlaşma imzalayarak bu dönemin önünde olduğunu düşündü. Ancak Türkiye bir gaflet attı.
Türkiye'nin tarihsel olarak Yunanlılara ve Kıbrıslılara yaptığı muameleyi anlamalıyız. Türkiye, Türk azınlık mensuplarının korunmasına yardımcı olduğunu iddia ederek 1974'te Kıbrıs'ı işgal etti. Türkiye o zamandan beri Kuzey Kıbrıs'ı bir ülke olarak tanıdı. Başka kimse tanımıyor, ancak Türkiye, Kuzey Kıbrıs'ın Kıbrıs çevresinde gaz arama konusunda yaygın haklara sahip olduğunu söylüyor. Türkiye, iddia ettiği suları polisleştireceğini göstermek için Kıbrıs'a insansız uçaklar gönderdi.
Türkiye için Kıbrıs operasyonu, Akdeniz'deki daha fazla adadan kaldırılmayacağını göstermenin bir yoluydu - örneğin Rodos yakınlarındaki Oniki Adalar, 1912 yılında Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan bir savaş sırasında İtalya tarafından alındı. İtalya tarafından, daha sonra II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından tutuldu ve nihayet 1947'de Yunanistan'ın bir parçası oldu. Türkiye bugün, bu adaların teknik olarak Yunanistan'ın bir parçası olmalarına rağmen Yunanistan tarafından sulara olan haklarını belirlemek için kullanılamayacağını söylüyor Adalar. Bunun yerine Türkiye'den uzanan kıta sahanlığı, Erdoğan'ın ülke hakkını denize veriyor.
TÜRKİYE'NİN DENİZE SAVAŞTIRMA VE Libya'ya Kuvvet Gönderme Kararı, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden bu yana bir yüzyıl süren Türkiye'nin politikaları ışığında görülmelidir. Osmanlılar 1912'de Libya'yı İtalyanlara kaybetti. Şimdi Türkler geri döndü.
Türkiye, Osmanlıların sonundan bu yana çeşitli politikalarla flört etti. 1920'lerde birkaç yıl boyunca, ülkenin parçalarına ayrılmış gibi görünüyordu. Ancak Türkiye, Yunanlıları günümüz Türkiye'sinin dışına itti ve İstanbul'daki Avrupa yönetimini tamamlayan ve mevcut sınırları oluşturan bir Türk milliyetçiliği ve laiklik kampanyası başlattı. Ancak Ankara hiçbir zaman tam olarak tatmin olmamıştı. Eskiden güçlü rolünün azaldığını hissetti.
Soğuk Savaş sırasında, Türkiye ABD'nin bir müttefiki idi ve aynı zamanda kendi iç sıkıntıları ve darbeleri yaşadı. O zaman Türkiye'nin komşuları ilerliyor gibiydi. Mevcut görevdeki cumhurbaşkanının babası Hafız Esad yönetimindeki Suriye, Arap sosyalist bir cennet olmaya çalışıyordu. Avrupa faşizminin laik milliyetçi geleneklerinden sosyalizm ve Arap milliyetçiliği ile harmanlanmış olan Esadist rejimi muhaliflere karşı acımasızdı, ancak sadıklara iyi davrandı. Komünist tarzı acımasız yükselişler ve birçok Sovyet tankları ve diğer çeşitli hesaplarla modern bir Avrupa devleti gibi görünmek istiyordu. 1920'den sonra ortaya çıkan soruları irdelemek için ayrıldı. Mesela Suriye'nin doğusundaki Kürtler ne olacak? Esadist Baasçı rejim onlara yokmuş gibi davrandı,
Esad rejimi Fırat boyunca uzanan büyük Arap kabilelerini de görmezden geldi. Bu kabileler bazen Anbar eyaletindeki diğer kabilelerle kültürel ilişkiler için Saddam'ın Irak'ına baktı. Saddam Hüseyin, Esadlar gibi, Arap milliyetçi devrimci döneminin bir ürünüdür. Esad'dan Saddam'a, Nasır'ın Mısırına kadar tüm bu rejimler, İngiliz ve Fransız emirlerinin sömürge dönemine karşı bir tepki oluşturuyordu. Eski krallar ve sömürgeler ve şeyhler sisteminin yerini almışlardı. Modernite istiyorlardı.
Bir şekilde, nefret ettikleri Yahudi Siyonizm milliyetçiliğine ve aynı zamanda Atatürk'ün laik Türk milliyetçiliğine karşı da tepkilerdi. Yahudi ve Türk devletleri olsaydı, Arap milliyetçi bir devlet grubu da olurdu.
Irak, İngiliz sömürgecilerinin üzücü olduğu sorunları asla çözmedi. İngilizler Musul'u Irak'a dahil etmek istiyorlardı, böylece seçtikleri Haşimi kralı destekleyecek daha fazla Sünni Arap olacaktı. Kral şu anda Suudi Arabistan'dan ve o zaman Ürdün Kralı'nın bir kardeşindendi. Fakat Irak için ilk Irak oldu.
Bu, özgürlük ve bağımsızlık isteyen kuzeydeki Kürtler için fazla bir şey ifade etmiyordu. II. Dünya Savaşı'ndan sonra 1946'da Mahabad Cumhuriyeti denilen kısa bir bağımsız Kürt devletinin ortaya çıktığı bazen unutulur. Rodos'un iktidarındaki değişim veya Hatay'ın Türkiye'nin bir parçası olup olmayacağı sorusu gibi, bu cumhuriyet 1920'lerden çözülmemiş soruların bir yan ürünüdür.
Kürtler özgürlük ve haklar istiyorlardı. Bunun yerine, onları tanımayan veya istemeyen devletlerin bir parçası olmaya zorlandılar. Kendilerine Kürt değil Arap milliyetçisi veya Türk milliyetçisi oldukları söylendi. Sömürgeci güçler için bunun bir önemi yoktu. Milliyetçi rejimler için baş ağrısıydılar. ABD ve Soğuk Savaş'taki Sovyetler için bunlar kullanılacak ve atılacak araçlardı.
1920'lerde ve daha sonra 1960'larda ortaya çıkan bu sistem Irak, Suriye ve Lübnan gibi şüpheli devletlerin etrafında dönüyordu. Mısır eski bir devletti, ama Şam'ın kendine has emelleri vardı. Bir noktada Arap İsyanı, Şam'ı daha büyük bir Arap devletinin parçası olarak tutmaya çalışmıştı. İngilizler ve Fransızlar buna hayır dediler. Bunun yerine Ürdün Krallığı Bedevi krallığı oldu. 20. yüzyılda yaratılan krallıklar başlangıçta zayıf görünebilir, ancak milliyetçi rejimlerden daha fazla kalma gücüne sahiptiler. Bunun yerine, Libya'daki Kaddafi'den Irak'ta Saddam'a ve Yemen'deki Ali Abdullah Saleh'e rejimler devrildi. Nassserist rejimi de Arap Baharı patlak verdiğinde 2011'de dağıldı. Tunus'tan Zine el-Abidine Ben Ali de zorlandı. Cezayir rejimi de öyle.
Neden bazı monarşiler hayatta kaldı, diğerleri değil? İngilizler, çobanın Farouk Mısır krallığına güç vermesine yardım etti. Libya Kralı İdris daha müthiş bir hükümdar gibi göründü, ancak 1969'da Türkiye'de tıbbi tedavi için görevden alındığında görevden alındı. Buna karşılık Körfez monarşileri, Fas ve Ürdün monarşileri hayatta kaldı. Muhtemelen devletleri ya daha homojen ya da kendi yönetim geleneklerinden ötürü daha başarılı olmuşlardır.
GEÇMİŞ 10 yıl, Arap ülkelerinin çoğu içeriden parçalandığından olağanüstü bir tersine döndü. Monarşilerin veya Arap milliyetçiliğinin başarısız olduğu yerlerde, yükselen bir dini aşırılık zayıf devletleri avladı. Fakat bu İslamcı terörist yükseliş bile yeni devletleri desteklemedi.
IŞİD geldi ve gitti. Gazze'de ve hatta Trablus ve diğer bölgelerde kısa bir süre yükselen ve Tunus, Ürdün ve diğer yerlerde seçim arayan Müslüman Kardeşler bile bazılarının düşündüğü başarı olmadı. Siyasal İslam kazanmıyor.
Olan şey, tarihsel olarak güçlü çevre devletleri olan Türkiye ve İran'ın Orta Doğu'da nüfuz kazanmak için yükseldiğidir. Osmanlı Devleti ve Pers İmparatorluğu olarak bu devletler 1920'de zayıfladı ve Avrupalı güçler tarihi rollerini tamamladılar. Ama şimdi, Avrupa daha fazla izolata baktığında, bu ülkeler tekrar yükseliyor.
Türkiye'nin Libya'ya seferi, Orta Doğu'daki yeni dünya düzeninin sadece bir sembolü.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder